نقطه آغاز قهقراي هفت‌تپه
طي هفته گذشته تظاهرات هزاران نفر كارگر كارخانه نيشكر هفت تپه اين شهر را بسيار پر التهاب كرده بود. التهابي كه ظاهرا همچنان ادامه دارد. شنيده ها حكايت از آن دارد كه به زودي قرار است ورشكستگي و تعطيلي كارخانه كاغذ پارس هم اعلام شود كه اين موضوع شايد هفت تپه و شوش را به نقطه جوش برساند. اما اين يادداشت قصد اشاره به مسائل صنفي كاركنان نيشكر هفت تپه يا كاغذ پارس را ندارد و صرفا نگاهي زيست محيطي است به ماجرا، از منظر توسعه پايدار.
قهقراي نيشكر هفت‌تپه و كارخانه كاغذ پارس از حدود 15 سال پيش شروع شد. سوءمديريتها به‌جاي خود (كارخانه‌اي در ابعاد كاغذ پارس در شرايط معمول بايد سيصد نفر پرسنل داشته باشد، اما حقوق‌بگيران اين كارخانه ده برابر اين تعداد، يعني سه‌هزار نفر هستند!) مشكل اين بود كه به‌خاطر فرسودگي دستگاه‌ها كاركرد كارخانه منفي شده بود. ميزان توليد به شدت كاهش يافته و محصول توليدي هم آن‌قدر نامرغوب شده بود كه به روايتي مناسب‌تر آن بود عبارت «مقوا پارس» جايگزين كاغذ پارس شود. جالب است كه قيمت تمام‌شده همين محصول نامرغوب چند برابر نمونه مرغوب وارداتي آن بود.
با توجه به مزيت‌هاي اقليمي منطقه براي كشت نيشكر و چغندر (90 درصد ماده اوليه براي توليد كاغذاز تفاله اين محصول، موسوم به باگاس، به‌دست مي‌آيد) انتظار مي‌رفت براي نوسازي دستگاه‌ها و كلاً بازآرايي سازمان فضايي هزاران هكتار مزارع نيشكر و چغندر منطقه و صنايع وابسته به آنها اقدام شود. اما عجيب است كه به جاي اين كار دو كارخانه بزرگ كاغذسازي در جنگل‌هاي شمال احداث شد.
در خوزستان باگاس مجاني بدون مصرف باقي مانده و حتي مي‌توان گفت دفع آن به يك معضل تبديل شد، آنگاه در شمال درختان را قطع مي‌كردند تا با آنها كاغذ بسازند. كاغذسازي هاي نكا و چوكا هزاران هكتار از جنگل‌هاي شمال را در معرض تخريب و نابودي قرار داده و پهنه وسيعي از شمال را با وجود مزيت‌هاي بي‌نظير آن از دسترس طرح‌هاي توسعه اكوتوريسم خارج كردند، اما در اين سو، در جنوب دست روي دست گذاشتند تا مستعمل شدن دستگاه‌هاي كاغذ پارس در وهله اول اين كارخانه، در وهله دوم كارخانه حريرپارس وابسته به آن و سرانجام هم كل مجتمع نيشكر را به تعطيلي بكشاند. هنوز معلوم نيست چرا هم در شمال و هم در جنوب راهبردهاي مديريت محيطي كاملاً مغاير با مزيت‌هاي اقليمي و سرزميني اين دو منطقه انجام شد و چرا ماده اوليه رايگان براي توليد كاغذ را رها كرده و تصميم گرفتند كاغذ را لزوماً به بهاي تخريب طبيعت شمال توليد كنند... و تأسفبارتر از همه تداوم اين روند است. همين ماه گذشته بود كه خبر احداث پتروشيمي در گلستان، مازندران و گيلان منتشر شد.