ناصر کرمی

اکنون زمانی رسیده که مورخان به نقش عوامل اقلیمی و محیطی در فراز و فرود دوره های تاریخی و امپراطوری های بزرگ بیش از پیش توجه می کنند. آنچنانکه این انگاره جدید راه به هالیوود پیدا کرده و دستمایه ساخت فیــــلم هایی مثل آپوکالیپتو و .. شده است. درباره هم زمانی تنزل امپراطوری های هم عرض و نسبتاً هم دروه هند باستان و هخامنشی ومدیترانه آفریقایی و آزتک و ... با فراتر رفتن خط همدمای 21 درجه قبلاً هم گفته ایم. جز آن می توان بسیاری موارد دیگر را بر شمرد. از جمله عصر هزار و یک شبی مناطق مرکزی ایران، اصفهان، یزد و کرمان در قرون میانه، که هم زمان است با دوران طلایی شرق مدیترانه و نیز بغداد (در همان عرض جغرافیایی ) و مثالهای پر شمار دیگر. اعراب نتوانستند طلایه اسلام را به عرض های بالاتر آسیای میانه بکشانند چون شترهای یک کوهانه آنها تحمل سرمای شمال را نداشت و بر عکس مغولها از نیمه شمالی ایران پائین تر نرفتند چون شترهای دوکوهانه آنها تحمل گرمای جنوب را نداشت. رومیها را شیوع یک بیماری ناشی از استفاده از گونه ای ظرف های مسی از پا در انداخت. عصر ما بعد رنسانس را آلودگی های ناشی از سوخت ذغال سنگ در نیمه قرن نوزدهم پایان بخشید و هم اکنون ...بله هم اکنون ... می گویند بخش عمده مصائب بشر ناشی از آن است که تمدن نفتسوز که از نیمه قرن نوزدهم به تدریج جای تمدن ذغال سنگ سوز را گرفت بیش از این ظرفیت تحمل عواقب ناشی از افزایش اثر گلخانه ای زمین را ندارد. مضاف بر آنکه اتکای صرف به نفت و مشتقات آن نمی تواند برای تامین لوازم رفاه و خوشبختی هفت میلیارد آدم کافی باشد. امپراطوری صد ساله نفت به سرعت رو به اضمحلال است. ما از جمله اولین قربانیان آن هستیم.