اولين‌ها و 300
ماراتن و ترموپيل احتمالا صحنه وقوع حماسي‌ترين جنگ‌هاي غربيان با ايراني‌ها در تاريخ باستان است. اين دومي موضوع فيلمي است به نام 300 كه اتفاقا نمي‌تواند حتي مبالغات پرطمطراق مورخان يونان را برتابد، از آن جهت كه از ابتدا بنا را بر اين گذاشته كه هيچ احترامي براي يك‌سويه چنان حماسه بزرگي قائل نشود. اين يادداشت نه قصد بازكاوي جنگ ترموپيل و نه نقد فيلم 300 را دارد. صرفا اشاره دارد به وجهي انساني و اخلاقي از لشگر خشايار شا كه حتي در نقدهاي مخالفان فيلم 300 هم تاكنون مورد توجه نبوده است.
آن لشگر خشايارشا از آن جهت كه بخشي از سربازان آن براي نخستين‌بار در تاريخ بشر كار حفاظت از محيط زيست و نگاهباني از يك منطقه زيباي جنگلي را به‌عهده گرفته بودند،بنيانگذار انگاره پسامدرن توسعه، يعني حفظ محيط زيست و توسعه پايدار به‌شمار مي‌آيد.
مورخان يوناني خود تأكيد دارند كه در گذر از آناتولي خشايارشا پس از ديدن جنگلي بسيار زيبا كه بخش بزرگي از آن با تخريب روبه‌رو شده بود يك پاسگاه نگهباني در كنار جنگل احداث كرد و گروهي از سربازان را از لشگر منتزع و صرفا به كار حفاظت از آن جنگل گماشت. در كتاب‌هاي زيست‌محيطي آن جنگل نخستين منطقه حفاظت شده طبيعي در جهان و آن سربازان نخستين محيط‌بانان تاريخ ناميده مي‌شوند. جالب است بدانيد كه در حال حاضر از عمر قديمي‌ترين مناطق حفاظت شده اروپا و آمريكا حتي 150 سال نمي‌گذرد و اساسا تفكر حفاظت از محيط زيست در جهان غرب كمتر از 4 دهه قدمت دارد.
طبيعت، تاريخ و بشريت براي هميشه به آن لشگر خشايارشا مديون است و شرق به آن نخستين نگاهبانان طبيعت جهان افتخار مي‌كند. از این رو پر بیراه نیست اگر سازندگان 300 شرمنده تماشاگران اين فيلم باشند.